Skąd pochodzi border collie? Pasterze od wieków używali psów do pomocy przy zaganianiu owiec i bydła. Border collie pochodzą z w Northumberland na szkocko-angielskiej granicy. Największą pasją większości borderów jest zaganianie stada owiec, ale także w sportach kynologicznych, jak agility, flyball, obedience border collie znajdują się w czołówce innych ras. Podobnie wśród psów przewodników, wyścigach psich zaprzęgów, w policji i obronie, na ringach wystawowych również można znaleźć wspaniałego border collie. Koncepcja „czystości rasowej” nie pojawiła się aż do XIX wieku. Wcześniej ludzie hodowali psy na własne potrzeby; szczenięta mające podwójne przeznaczenie, takie które mogły zarówno polować, jak i zaganiać, były bardziej preferowane wśród gospodarzy. Psy nie były kastrowane ani sterylizowane, zapewne wiele mogło biegać luzem. Dlatego rasy były mieszane zarówno według wyborów właścicieli, jak i samych psów. Nawet po utworzeniu ISDS, w księdze hodowlanej border collie nadal były dopisywane nowe psy, jeśli tylko mogły udowodnić swoją zdolność do pracy. Jakość pracy psa była zawsze ważniejsza niż czystość genetyczna. Nie mamy zapisów wszystkich psów, które weszły do stowarzyszenia współczesnych border collie. Border collie jest rasą w której selekcja była prowadzona na jakość pracy, wydajność, pożytek dla pasterza i rolnika. Border collie i ring wystawowy Po wielu skończonych przebiegach na trialach, włączając pierwszy trial w 1873 roku, odbywał się konkurs „typu”, który w istocie był tym, co dziś nazywamy wystawą psów rasowych. Oceniano tam psy pod kątem budowy fizycznej, aby określić, jaka najlepiej nadaje się do wykonywania pracy owczarka. Rolnicy i pasterze, którzy uczestniczyli w pierwszych trialach i konkursach typu przede wszystkim zajmowali się inwentarzem. Kobiety zaczęły angażować się w triale znacznie później. Jako opiekunom inwentarza, pasowała im idea oceniania budowy fizycznej zwierzęcia względem wzorca opartego na zadaniu, jakie zwierzę ma wykonywać: czy celem była produkcja wełny, mleka, czy pracy ze zwierzętami gospodarskimi. Border collie były pokazywane na ringach wystawowych w Nowej Zelandii i Australii przez wiele lat zanim zostały ostatecznie uznane jako rasa w Wlk. Brytanii (1976) i Stanach Zjednoczonych (1995). Typ Northumbrian U prawie wszystkich dzisiejszych border collie można prześledzić rodowód aż do psa znanego jako Old Hemp. Hemp urodził się w 1894, jego hodowcą i właścicielem był Adam Telfer, mieszkający w regionie Northumbrian w Anglii. Hemp urodził się z połączenia czarnej suki o silnym oku i powściągliwym temperamencie, z czarnym trikolorem o słabym oku i miłym, towarzyskim usposobieniu. Hemp był silnym, żywym psem pracującym, który spłodził ponad 200 szczeniąt. Fizycznie Hemp był uosobieniem typu Northumbrian: średniej wielkości, długowłosy, o niewielkiej ilości białych znaczeń. Typ Wiston Capa Ten typ rozwinął się od psa Wilsona, Capa, poprzez wyjątkowego psa pracującego i reproduktora należącego do J. Richardsona, Wiston Capa. Również długowłose, te psy zazwyczaj były większe o dużych, masywnych głowach i z większą ilością białych znaczeń – tzw. znaczenia irlandzkie. Miały zazwyczaj ogromny naturalny outrun i uległe usposobienie. Typ Napa Spośród czterech typów border collie, typ Napa jest jedynym gładkowłosym. Nazwa pochodzi od psa o imieniu Whitehope Nap. Psy w tym typie są silne, szybkie i wydajne. Ich sierść jest krótka, ale ma podszerstek pełniący funkcję izolacji od zimna i gorąca. Wiele ma dłuższe nogi i krótsze korpusy, co czyni ich obrys bardziej kwadratowym, niż u innych typów. Ze względu na ich krótką szatę, szybkość i siłę, wielu Amerykanów wykorzystywało je do pracy z bydłem na dużych ranczach na południowym zachodzie. Typ Tommiego Herdmana Ostatni typ jest nazwany po wnuku Hempa, Tommy’m Herdmana. Trzy z czterech głównych linii hodowlanych wracają do Hempa poprzez Tommiego. Fizycznie Tommy był psem średniej wielkości, długowłosym trikolorem o mocnym kośćcu. Ten typ jest znany ze swojego dobrego charakteru, siły i nieustępliwości.

Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Streszczenie. Przedsiębiorca i przedsiębiorczość są defi niowane na wiele sposobów. Na potrzeby pracy przyjęto, że przedsiębiorczość dotyczy gotowości do zmian mających za zadanie poprawę sytuacji ekonomicznej. W artykule przedstawiono wyniki z badań go-spodarstw zajmujących się hodowlą owiec na terenie województwa podlaskiego. Bada-nia dotyczą lat 2003–2004 oraz roku 2009. Wyniki badań z lat 2003–2004 posłużyły do zidentyfi kowania sytuacji w gospodarstwach owczarskich oraz jako baza do porównania zmian w postawach rolników, które nastąpiły po pierwszych latach członkostwa w UE. Do określenia gotowości hodowców owiec do zmian (zachowań przedsiębiorczych) zo-stały przedstawione możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczarskiej. Poziom przedsiębiorczości i gotowości do takich działań wśród hodowców owiec jest niski. Przej-mowanie gospodarstw przez młodych producentów może przyczynić się do podejmowania decyzji innowacyjnych. Słowa kluczowe: hodowla owiec, przedsiębiorczość, integracja europejska, woj. pod-laskie WSTĘP Przedsiębiorcę i przedsiębiorczość defi niowano w przeszłości w różny sposób, w za-leżności od ustroju społeczno-gospodarczego. W okresie merkantylizmu przedsiębiorcą był kapitalista handlowy realizujący transakcje handlowe. W okresie rewolucji przemy-słowej to przedsiębiorca przemysłowy podejmował się wytwarzania produktów, przy za-angażowaniu kapitału w zakup maszyn i organizację produkcji. Ojciec ekonomii Smith w swojej pracy pt. „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” z 1776 r. wska-zał na takie kierunki przedsiębiorczości, jak wytwarzanie surowców, ich przetwarzanie, przewożenie produktów oraz dokonywanie podziału na drobne części. Przedsiębiorca zo-Adres do korespondencji – Corresponding author: Tomasz Rokicki, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, tel. (22) 593 42 38, e-mail: tomasz_rokicki@ 1Praca naukowa fi nansowana ze środków na naukę w latach 2009–2010 jako projekt badawczy nr N N311 010537 192 T. Rokicki Acta Sci. Pol. stał określony jako człowiek posiadający umiejętność oszczędzania i mobilizowania ka-pitałów [Grzebyk 2005]. Ciekawą defi nicję przedsiębiorczości podał Schumpeter [1960], określając ją jako nową kombinację środków produkcji umożliwiającą wprowadzenie nowego wyrobu lub technologii, otwarcie nowego rynku, pozyskanie nowych źródeł su-rowców lub wprowadzenie nowej organizacji. W polskiej literaturze przedsiębiorczość jest określana jako cecha wyzwalająca inicjatywę, zapobiegliwość oraz troskę o rozwój fi rmy, o maksymalizację jej wyników rzeczowych i fi nansowych [Skowronek-Mielcza-rek 2003]. Rozumiana też jest jako funkcja w zarządzaniu fi rmą utożsamiana z celem jej działalności, jakim jest maksymalizacja korzyści materialnych czy też niematerialnych [Strużycki 2002]. Zdaniem Sikorskiej-Wolak [2000], przedsiębiorczość to całokształt indywidualnych lub zespołowych działań bądź predyspozycji do działania, które przeła-mują istniejące wzorce. Podstawowymi pojęciami dla przedsiębiorczości są kreatywność i innowacyjność. Zdaniem Grzebyk [2005], przedsiębiorczość może być rozpatrywana jako: sposób działania charakteryzujący się gotowością podejmowania nowych, niekon-wencjonalnych, ryzykownych przedsięwzięć i wykazaniem inicjatywy w ich poszu-kiwaniu i rozpoczynaniu, cecha ogólna przedsiębiorstwa, wyrażająca się w poszukiwaniu i podejmowaniu z własnej inicjatywy i na własną odpowiedzialność i ryzyko nowych, niekonwencjo-nalnych sposobów działania w celu osiągnięcia sukcesu. Przedsiębiorczość jest więc defi niowana w literaturze przedmiotu w zróżnicowany sposób. Pojęcie przedsiębiorcy może być natomiast defi niowane jako człowieka, który tworzy przedsiębiorstwo lub je kontroluje, dostrzega sprzyjające okazje i wykorzystuje je [Say 1960]. Według Schumpetera [1960], przedsiębiorca podejmuje nowe działania lub przekształca dotychczasowe przedsięwzięcia w nowe, dokonuje wyborów w różnych sytuacjach społecznych. Działania ekonomiczne i nieekonomiczne takiej osoby stają się częścią procesu rozwojowego. Z kolei Drucker [1992] określa przedsiębiorcą tego, kto poszukuje zamiany, reaguje na nią i wykorzystuje okazje do społecznej lub gospodarczej innowacji. Przedstawione defi nicje przedsiębiorczości i przedsiębiorcy miały za zadanie uka-zanie zróżnicowanego podejścia do tych pojęć. Autor skłaniałby się do przyjęcia na po-trzeby pracy defi nicji, według której działania związane z przedsiębiorczością dotyczą gotowości do zmian mających za zadanie poprawę sytuacji ekonomicznej oraz chęć do wprowadzania ich w życie. Produkcja owczarska, będąca jednym z rodzajów działalności rolniczej, straciła na znaczeniu pod koniec XX wieku. Przyczyną był drastyczny spadek pogłowia owiec w drugiej połowie lat 80. i w pierwszej połowie lat 90. XX wieku. Taka sytuacja była spowodowana zmniejszeniem się popytu na produkty owczarskie, a w rezultacie opła-calności produkcji owczarskiej. Spadły przede wszystkim ceny wełny, a na świecie wy-stępowała nadprodukcja tego surowca [Klepacki 2005]. Najbardziej wytrwali owczarze pozostali na rynku, likwidacji zaś uległy stada najmniejsze. Nowy, dominujący kierunek mięsny produkcji owczarskiej spowodował zmiany w liczebności i strukturze rasowej owiec. Oprócz użytkowania mięsnego ważnym kierunkiem stała się hodowla ras zacho-wawczych [Klepacki, Rokicki 2005]. Pogorszenie się sytuacji ekonomicznej gospodarstw • • Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec 193 Oeconomia 9 (2) 2010 owczarskich mogło przyczynić się do większej gotowości rolników do zmian, innowa-cji, do działań rozumianych jako przedsiębiorczość. Celem artykułu jest określenie po-staw, gotowości do zmian wśród hodowców owiec, którzy pozostali na rynku. Integracja z Unią Europejską i związane z tym przekształcenia w wielu sferach mogły spowodować zmianę postaw, podjęcie nowych działań w ramach produkcji owczarskiej. W związku z tym ważne wydaje się określenie, w jakim kierunku ewoluowały działania związane z przedsiębiorczością. MATERIAŁ I METODY W artykule przedstawiono wyniki z badań gospodarstw zajmujących się hodowlą owiec na terenie województwa podlaskiego. Badania dotyczą lat 2003–2004 oraz roku 2009. W latach 2003–2004 na terenie województwa podlaskiego istniało 65 gospodarstw hodowlanych. Badaniami objęto całą populację. Gospodarstwa były zróżnicowane pod względem powierzchni użytków rolnych (UR) oraz liczby posiadanych owiec matek. Wykorzystując metodykę stosowaną przez GUS podczas Powszechnych Spisów Rol-nych, można było podzielić gospodarstwa na grupy według powierzchni UR. W badanej zbiorowości brak było gospodarstw o powierzchni do 5 ha. W przedziale 5,01–10 ha było 7 gospodarstw, 10,01–15 ha – 19 jednostek, 15,01–30 ha – 29, 30,01–50 ha – 7, a powyżej 50 ha UR tylko 3 gospodarstwa. Między powierzchnią UR a liczebnością stada matecznego owiec istniała korelacja dodatnia. Stada liczyły od 35 do 300 owiec matek. Populacja była więc dość zróżnicowana. W 2009 roku badania powtórzono na mniejszej grupie, tj. 10 gospodarstw, które były w populacji z lat 2003–2004. Był to pierwszy etap realizacji grantu badawczego, a w kolejnych przebadanych ma zostać 15 kolejnych gospo-darstw. Do przedstawienia sytuacji hodowli owiec w latach 2003–2004 wykonano analizę SWOT, a do określenia gotowości hodowców owiec do zmian (zachowań przedsiębior-czych) przedstawione zostały możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczar-skiej. W 2009 roku wykonano podobne zestawienia w celu określenia zmian w poglądach i perspektyw rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec. Wszystkie dane zosta-ły zebrane na podstawie wywiadów kierowanych przeprowadzonych z rolnikami. WYNIKI Przystąpienie Polski do UE z perspektywy pierwszych lat zostało ocenione pozy-tywnie przez większość społeczeństwa. Jednak w samym okresie integracji opinie były zróżnicowane. Z członkostwem w strukturach europejskich wiązały się szanse i za-grożenia dla producentów owiec. Wyniki badań z lat 2003–2004 mają posłużyć do zi-dentyfi kowania sytuacji w gospodarstwach owczarskich oraz jako baza do porównania zmian w postawach rolników, które nastąpiły po pierwszych latach członkostwa w UE, a dokładnie w 2009 roku. Analiza SWOT przeprowadzona dla gospodarstw owczarskich w latach 2003–2004 zawiera tylko najważniejsze, według rolników, czynniki uszerego-wane według liczby wskazań (% odpowiedzi). 194 T. Rokicki Acta Sci. Pol. Wśród szans znalazły się: polepszenie opłacalności produkcji owiec (85% odpowiedzi), skorzystanie z kredytów preferencyjnych, funduszy unijnych (70%), dodzierżawienie i zakup ziemi (67%), niskie ceny produktów od owiec (72%), podatki w rolnictwie (68%), brak następcy (62%), wyższe koszty nawozów (58%), wyższe składki KRUS (52%), niższe wynagrodzenia na wsi niż w mieście (51%). Jako mocne strony gospodarstw zostały podane: wiedza poparta doświadczeniem (90% odpowiedzi), zamiłowanie do rolnictwa (84%), odpowiedni sprzęt do produkcji pasz (72%), wyspecjalizowanie się (70%), następca (61%), wiek gospodarza (54%). Rolnicy podali również słabe strony ich gospodarstw: słabe gleby i brak możliwości kupna ziemi (86%), brak inwestycji (79%), prowadzenie jednego rodzaju działalności rolniczej (67%), niedostateczne zmechanizowanie produkcji (64%), brak sprzętu do produkcji pasz objętościowych (57%), mała elastyczność (52%). W wyniku przeprowadzenia wywiadu uzyskano informacje o możliwościach zwięk-szenia opłacalności produkcji owczarskiej. Poszczególnym czynnikom (rolnik mu-siał wybrać 5 najważniejszych) nadano rangi. Za pierwszą lokatę czynnik otrzymywał 1 punkt, a za ostatnią (piątą) – 5 punktów. W latach 2003–2004 poprawa opłacalności była możliwa według rolników poprzez: Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec 195 Oeconomia 9 (2) 2010 DYSKUSJA W tej części artykułu zostaną omówione wyniki analizy SWOT z lat 2003–2004, któ-rej zadaniem było przedstawienie sytuacji gospodarstw hodowlanych. Obawy i nadzie-je zgłaszane przez rolników zostały zweryfi kowane w 2009 roku. Określono też, które z nich się sprawdziły, a które nie. Sytuacja gospodarstw jest bazą do podejmowania wie-lu decyzji, do zachowań przedsiębiorczych. Podobnym porównaniom zostaną poddane możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczarskiej, które należy utożsamiać z gotowością do takich działań. W latach 2003–2004 ważne dla gospodarstw owczarskiej było utrzymanie, a nawet wzrost stawek dotacji do owcy matki. W 2009 roku taka forma wsparcia została zanie-chana, zgodnie z postanowieniami zapisanymi w traktacie przedakcesyjnym. Możliwe było otrzymywanie tzw. płatności za ważenie, której wysokość była niższa niż wcześniej wypłacanych dotacji. Wyższe ceny produktów pochodzących od owiec były upatrywane jako szansa dla producentów na poprawienie opłacalności. Trzeba jednak stwierdzić, że wysokie ceny nie sprzyjały zainteresowaniu zakupem jagnięciny ze strony wciąż mało zamożnego społeczeństwa polskiego. Ceny żywca jagnięcego w 2009 roku utrzymywały się na trochę niższym poziomie niż w latach 2003–2004. Zainteresowanie społeczeństwa tym rodzajem mięsa ciągle wzrastało. Szanse dla gospodarstw rolnicy upatrywali w ob-niżeniu kosztów produkcji (spadek cen nawozów, paliwa), kosztów inwestycji (tańsze maszyny) oraz w możliwościach skorzystania z funduszy unijnych. W przypadku środ-ków do produkcji po akcesji nastąpił znaczny wzrost ich cen. Możliwość korzystania z funduszy unijnych przyczyniała się natomiast do wzrostu cen maszyn. Spełniły się więc zagrożenia, które podali rolnicy w latach 2003–2004. Wyższe nakłady oraz koszty po-wodują w konsekwencji większe dysproporcje w poziomie wynagrodzenia na wsi i w mieście oraz rezygnację młodzieży z pracy w gospodarstwie. Taka prawidłowość wystę-powała według rolników również w 2009 roku. Szanse wynikające z zakupu ziemi lub jej dzierżawy w 2009 roku zostały ograniczone do minimum, głównie na skutek wzrostu cen ziemi po akcesji do UE. Najważniejszą funkcją analizy mocnych i słabych stron przedsiębiorstwa jest określe-nie procesów i struktur ujawniających potencjał oraz rzeczywiste możliwości organiza-cyjne [Juchniewicz 2000]. Mocną stroną w przypadku gospodarstw było doświadczenie i zamiłowanie do produkcji rolniczej. Średni wiek rolnika w latach 2003–2004 wynosił 50 lat, większość miała następców. Mocną stroną było wyspecjalizowanie się w produkcji i posiadanie odpowiednich maszyn. W 2009 roku w niektórych gospodarstwach nastąpiła zmiana pokoleniowa. Do takiej sytuacji przyczyniły się możliwość skorzystania z rent strukturalnych oraz łatwiejszy dostęp do funduszy unijnych dla młodych rolników. Słabości wynikały z braku inwestycji oraz posiadania zbyt słabych gleb. Zwracano również uwagę na prowadzenie jednego rodzaju działalności i zbyt małą elastyczność. W 2009 roku poprawiła się sytuacja w zakresie inwestycji, co wiązało się również z lep-szym wyposażeniem w maszyny konieczne do produkcji. Możliwości zwiększenia opłacalności produkcji owczarskiej rolnicy widzieli w la-tach 2003–2004 przede wszystkim w wyższych stawkach dotacji do owiec matek. Na kolejnych miejscach znalazły się wzrost cen jagnięciny i wełny. Najmniejsze możliwości upatrywane były przez rolników w agroturystyce, przetwarzaniu surowców, większym 196 T. Rokicki Acta Sci. Pol. zainteresowaniu społeczeństwa jagnięciną i tworzeniu grup producenckich. Można więc powiedzieć, że rolnicy liczyli na czynniki rynkowe bardziej niż na te, które wymagają własnej aktywności, zachowań przedsiębiorczych. Ważność czynników wpływających na opłacalność produkcji owczarskiej w poszczególnych grupach gospodarstw według powierzchni UR była w małym stopniu zróżnicowana. W 2009 roku nastąpiła zmiana postaw rolników. Przy zastosowaniu podobnej metody oceny odpowiedzi jak w latach wcześniejszych określono najważniejsze sposoby na po-prawę opłacalności produkcji owczarskiej. Były one następujące: wzrost cen jagnięciny (1,10 punktu), Porównując wyniki otrzymane w 2009 roku do tych z lat 2003–2004 należy stwier-dzić, że rolnicy ciągle upatrują szans na poprawę opłacalności produkcji owczarskiej w czynnikach rynkowych. Na uwagę zasługuje większa liczba czynników, które wią-żą się z aktywnością ze strony producentów. Przetwarzanie surowców, głównie mięsa jagnięcego, przyczyniłoby się do poprawy wyników ekonomicznych. Rolnicy mogliby przejąć marżę pobieraną przez pośredników. Podobnie wygląda sytuacja w przypadku sprzedaży bezpośredniej, choć ze względu na coraz bardziej restrykcyjne przepisy ten sposób byłby trudniejszy. Typowymi działaniami związanymi z przedsiębiorczością są agroturystyka oraz tworzenie grup producenckich. Te działania wymagają zaangażo-wania, dodatkowych inwestycji, czy też zmierzenia się z wieloma formalnościami typu biurokratycznego. Ewolucja poglądów przebiega więc powoli, a hodowcy owiec nie są skłonni do działań związanych z przedsiębiorczością. WNIOSKI Sytuacja gospodarstw, perspektywy oraz występujące zagrożenia mają wpływ na działania związane z przedsiębiorczością. Dość sceptyczne postawy prezentowane w okresie akcesji uległy w 2009 roku poprawie. Na usprawiedliwienie niskiej gotowości hodowców owiec do działań związanych z przedsiębiorczością może służyć fakt, iż na rynku pozostali wytrwali rolnicy, traktujący tę działalność często jako hobby. Prowadzili oni swą działalność, w większości przypadków, przez kilkadziesiąt lat. Przestawienie się na inny rodzaj produkcji było utrudnione, głównie z uwagi na wysokie koszty inwestycji czy też obawę o brak wiedzy. Przechodzenie na rentę strukturalną powodowało wymianę pokoleń. Młodzi producenci byli bardziej skłonni do działań określanych jako przedsię-biorcze. Zgłaszali gotowość do podjęcia działalności agroturystycznej, tworzenia grup producenckich, organizowania przetwórstwa czy też sprzedaży bezpośredniej. Poziom przedsiębiorczości i gotowości do takich działań wśród hodowców owiec jest niski. Przejmowanie gospodarstw przez młodych producentów może przyczynić się do podejmowania decyzji innowacyjnych mających na celu poprawę opłacalności produkcji owczarskiej. • • • • • • • Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości wśród hodowców owiec 197 Oeconomia 9 (2) 2010 PIŚMIENNICTWO Drucker 1992. Innowacja i przedsiębiorczość. Praktyka i zasady. PWE, Warszawa, 8–24. Grzebyk B., 2005. Stan i perspektywy rozwoju przedsiębiorczości na obszarach wiejskich. [w:] Procesy przystosowawcze przedsiębiorstw agrobiznesu do gospodarki rynkowej, Klepac-ki B. (red.). Wieś Jutra, Warszawa, 239–252. Juchniewicz M., 2000. Planowanie działalności przedsiębiorstwa. Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn, 10–30. Klepacki B., 2005. Prowadzenie efektywnych gospodarstw owczarskich po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej. Poradnik dla producentów jagniąt rzeźnych, Niżnikowski R. (red.). TWIGGER Warszawa, 151. Klepacki B., Rokicki T., 2005. Produkcja owiec szansą zwiększenia dochodów dla gospodarstw rolnych. Wieś Jutra, nr 11(87), 37–38. Say 1960. Traktat o ekonomii politycznej, czyli prosty wykład sposobu, w jaki się tworzą, rozdzielają i spożywają bogactwa. PWN, Warszawa, 19. Schumpeter J., 1960. Teoria rozwoju gospodarczego. PWN, Warszawa, 104–120. Skowronek-Mielczarek A., 2003. Przedsiębiorstwo – przedsiębiorczość – rynek. SGH, Warszawa, 214. Sikorska- Wolak I., 2000. Przedsiębiorczość w teorii i praktyce. [w:] Rola małych i średnich przed-siębiorstw w rozwoju obszarów wiejskich, Łęczycki K. (red.). Wydawnictwo Akademii Podlaskiej, Siedlce, 107. Strużycki M., 2002. Zarządzanie małym i średnim przedsiębiorstwem. Uwarunkowania europej-skie. Difi n, Warszawa, 109–113. THE SITUATION AND PERSPECTIVES IN DEVELOPMENT OF SHEEP FARMERS ENTREPRENEURSHIP Abstract. An entrepreneur and entrepreneurship used to be defi ned on many ways. The author has defi ned the entrepreneurship as readiness for changes improving the economic situation. The paper presents results of research conducted within sheep farms in podlaskie province. The research was carried out in 2003–2004 and 2009. The results of 2003–2004 were a basis for comparison of changes in farmers opinions in fi rst years of the EU integra-tion. Sheep farmers’ readiness for changes (entrepreneurial behaviour) was expressed by possibilities of increasing sheep production profi tability. However, a level of entrepreneur-ship of the sheep farmers was low. Nevertheless, taking over farms by young farmers could result in taking up innovation decisions. Key words: sheep breeding, entrepreneurship, European integration, podlaskie province Zaakceptowano do druku – Accepted for print Oeconomia 9 (2) 2010, 199–210 OCENA SYTUACJI FINANSOWEJ GMIN WIEJSKICH

iv id Bichon Frise jest wesołą, kochającą i sprawiającą małe kłopoty postacią, którą można podzielić się ze wszystkimi wokół., mają wiele cech pudla zabawkowego, z ich miękkim kędzierzawym płaszczem i zabawkową twarzą. Bichon jest opisywany jako czuły, głupi i łagodny. Wolą być pełnoetatowym towarzyszem, więc nie lubią być pozostawieni sami przez długi czas. Bichony mogą być wyhodowane i przycinane w misia lub rasy, aby uzyskać białą puszystą sierść. Odkryj więcej psów z kręconymi włosami tutaj., Coton de Tulear Cotony mogą mieć miękki i puszysty wygląd, ale są bardziej jak rzepy, ponieważ będą przyklejone do twojego boku, gdziekolwiek pójdziesz. To dlatego, że jedyne, czego chce ten pies, to być przy tobie. Cotonowie są znani ze swojego słodkiego i spokojnego zachowania, ale także z bycia dość inteligentnymi. To sprawia, że są niezwykle elastyczne do rutyny, tak długo, jak można pomieścić to ciekawe stworzenie śledzi cię przez cały dzień., Cockapoo nazwa „cockapoo” jest skrzyżowaniem cocker spaniela i pudla i dzieli najlepsze cechy każdego z nich. są niesamowicie inteligentne i słodkie, dzięki czemu łatwo je trenować i są mile widziane dla każdej rodziny. ich zdolność do znajdowania radości w każdej sytuacji jest zaraźliwa i trudno nie śmiać się z ich głupiego zachowania. A ten gruby futrzany płaszcz?, Będzie potrzebował codziennego szczotkowania i okazjonalnej kąpieli, ale nie jest to strasznie trudne do utrzymania. Havanese Havanese mają największe serce ze wszystkich i są absolutnie zakochani w tobie. jest to uosobienie pieska, ponieważ są przyklejone do twojego boku i szukają ciepłego miejsca do drzemki przez cały czas., są dość przystosowane do Twojego stylu życia, ale Hawańczycy nie lubią być sami i mogą szczekać i wyć podczas Twojej nieobecności, co może utrudnić im życie. Mogą być zbyt nieśmiałe, ale niektóre wczesne szkolenia i socjalizacja może pomóc ograniczyć ich lęk. 5. Pekińczyk Pekińczyk to unikalna rasa pochodząca ze starożytnych Chin, ale jeszcze bardziej unikalna jest ich miękka sierść, która może być formowana w różnego rodzaju wystawne mody., Pekińczycy potrafią być bardzo uparci i tendencję do wymyślania własnych zasad. Nocnik szkolenia, szczekanie, lub szkolenia w ogóle będą wymagać dużo cierpliwości i wytrwałości. Mając to na uwadze, pekińczyki nie są odpowiednie dla rodzin z małymi dziećmi, innych psów lub właścicieli po raz pierwszy. 6. Lhasa Apso Lhasa Apso był kiedyś używany do strzeżenia pałaców królewskich w Tybecie i do dziś nosi ten dumny obowiązek., są to bardzo niezależne psy, które bardzo poważnie traktują pozycję ochrony. Dlatego mogą być bardzo nieuprzejmi dla obcych, a jednocześnie zaciekle lojalni wobec swojej rodziny. jest to rasa o silnej głowie i wymaga konsekwentnego treningu od silnego przywódcy, aby Lhasa wzięła pod uwagę. Ze względu na swoją opiekuńczą naturę absolutnie muszą mieć wczesną socjalizację. Pomimo grubej sierści, te psy nie rzucają się w oczy., Pomeranian czasami zbyt pewny siebie problem-maker (ale to wszystko w dobrej zabawie) Pomeranian jest gwiazda własnego show. można je określić jako pewne siebie, zaciekawione i lubiące być traktowane jak książę (lub księżniczka). Poms to idealny towarzysz do przygody, ponieważ lubią spędzać dni za tobą i naprawdę cieszyć się nowymi doświadczeniami. Pamiętaj, że są wrażliwe na ciepło i muszą się co jakiś czas ochłodzić., ich Puszysta sierść wymaga codziennej konserwacji i szczotkowania, a dla małego stworka mogą zrzucić imponującą ilość włosów. Shih Tzu głównym celem Shih Tzu w życiu jest rozśmieszanie i zazwyczaj im się uda. ich ciekawe, zabawne i sympatyczne atrybuty sprawiają, że są klasowym klaunem. Psy te były pierwotnie hodowane dla towarzystwa, co szybko staje się oczywiste z ich dobrym usposobieniem., Wszystko to razem sprawia, że Shih Tzu idealnie pasuje do Twojego stylu życia. jednak te szczeniaki mogą być dość pobudliwe i pełne energii, więc czas zabawy, spacery, a nawet inny towarzysz Shih Tzu może pomóc spalić tę nadmiar emocji. 9. Pudel zabawkowy być może słyszałeś już, że pudle są niesamowicie inteligentne, a wersja zabawkowa nie różni się od niej. Trening pudla to absolutna radość, a to sprawia, że jest on całkiem kompatybilny z twoją rodziną., ale z całą tą inteligencją mogą być dość uparci w innych obszarach, takich jak szczekanie lub bycie destrukcyjnym. Wiadomo, że są dość hałaśliwe i szczekają w każdym momencie, co ich interesuje. Codzienne treningi, ćwiczenia i stymulacja psychiczna pomogą ograniczyć złe zachowania i zachować zawartość Twojego małego przyjaciela. Yorkshire Terrier Yorki są tą gwiazdą własnego show i wiedzą o tym., uwielbiają pokazywać swoją osobowość i sass, i mogą być dość głupie i zabawne, gdy nastrój uderza. Jednak mogą być wybredne z tym, kto jest dozwolony wokół ich właścicieli, i mogą być nieuprzejme dla obcych lub dzieci. mają również bardzo wysoki popęd zwierzyny, więc każdy mały hałas lub stwór może wprowadzić te psy w szał szczekania (lub pościgu). choć z pewnością mogą być garstką, nie brakuje im miłości do swoich właścicieli. Po prostu miej świadomość, że czasami z całą tą miłością przychodzi zazdrość., średnie puszyste psy American Eskimo inteligentny, czuły i podekscytowany życiem – Amerykański Eskimos to idealny pies rodzinny. są to energiczne i ciekawe psy, które szukają nowych codziennych wyzwań, dlatego potrzebują twojej fizycznej i psychicznej stymulacji. Z całą tą energią i mózgiem nie chcesz, aby te psy się nudziły, lub mogą spowodować destrukcyjne zachowanie., ponadto Eskie są uważane za psy „na rzep” i będą przyczepione do ciebie przez cały dzień, podążając za tobą po domu jak ciekawy Cień. To nie są psy, które można zostawić w spokoju na dłuższy okres czasu. Chow Chow najbardziej floofiest „wszystkich ras, Chow Chow ma niepowtarzalny, uroczy wygląd. ale te psy mogą być niczym innym jak przytulanką, bo wiadomo, że mają bardzo niezależnego ducha., Często są podejrzliwe wobec obcych i innych zwierząt, i są znane jako bardzo opiekuńcze. dzięki wczesnemu szkoleniu i socjalizacji Twoje Chow Chow nauczy się akceptować dzieci i obcych. Ale bez tego wczesnego treningu cierpliwość tego psa będzie cienka. Dlatego, jeśli adoptujesz starszego Chow Chow, jest to zalecane dla starszych rodzin i doświadczonych właścicieli / trenerów., Fiński Lapphund te urocze fuzzballe są rzeczywiście ciężko pracującą rasą pasterzy pochodzącą z Laponia, Finlandia (stąd nazwa). ale Lapphund od tego czasu wycofał się z pasterstwa reniferów i zaczął bardziej komfortowy tryb życia, jakim jest bycie blisko rodziny i przyjaciół. są to niezwykle przyjaźni Towarzysze, a w połączeniu z ich pragnieniem zadowolenia wyróżniają się posłuszeństwem i zwinnością., Wymagają jednak dużo wysiłku i mają silny instynkt szczekania, nie wspominając o tym, że mogą zrzucić imponującą ilość futra. Keeshond Ten pies uwielbia spędzać czas z rodziną i bliskimi. w rzeczywistości Keeshond jest zwierzęciem wysoce społecznym i nie może być pozostawiony sam w każdej chwili. To stanie się bardzo widoczne, ponieważ” rzepy ” na Ciebie i podążają za tobą wszędzie., Ta gruba warstwa również potrzebuje miłości, ponieważ założysz rolkę pełnoetatowej szczotki, aby kontrolować duże ilości wyrzucania. Keeshonds mogą być pyskatą rasą i chociaż mają najlepsze intencje, często szczekają i krzyczą. 5. Owczarek szetlandzki „Shelties” mają długą historię pasterstwa i pracy z rolnikami, dzięki czemu są niezwykle ciężko pracującymi i zaciekle inteligentnymi towarzyszami., nic dziwnego, że te psy zawsze można znaleźć w pierścieniach zwinności i posłuszeństwa. Mają również niekończącą miłość do swojej rodziny i chcą zadowolić swoich właścicieli na każdym kroku. instynkty pasterskie Sheltie są do dziś powszechne i będą miały silne pragnienie szczekania i stada, gdy tylko sytuacja się pojawi. Dużo ćwiczeń i stymulacji psychicznej jest wymagane, aby utrzymać je szczęśliwe i spokojne. duże puszyste psy 1., Owczarek australijski „Australijczycy” są dosłownie zwierzętami imprezowymi. Mają pozornie nieskończone ilości energii i zawsze są gotowi na dobrą zabawę. ich aktywny tryb życia można przypisać rasie pracującej, a oni nadal mają wszystkie swoje instynkty pasterskie. oznacza to, że nie można przegapić dnia ćwiczeń (deszcz lub blask), a prosty spacer nie wystarczy, te psy muszą biegać. nie ma nic bardziej destrukcyjnego niż znudzony Australijczyk, który nie dostał swojego biegu., Aby uzyskać jak najwięcej puchu z Australijskich płaszczy, potrzebujesz dobrej szczotki. Berneński pies górski Berneński to duże, głupie i kochane psy, które chcą spędzić wszystkie swoje czas z rodziną. choć wciąż uważany za rasę pracującą, Berner jest znacznie bardziej przystosowany do spokojnego stylu życia i chętnie zadowala swoich właścicieli. ich inteligencja połączona z chęcią uczenia się sprawia, że są bardzo wytrenowani i szybko dopasują się do twojej rodzinnej rutyny., jedyną trudną częścią posiadania Bernera jest ich rozmiar, który często przekracza 100 funtów. Czasami po prostu nie zdają sobie sprawy, jak duże są i ich głupie zachowanie prowadzi do wypadków, ale to wszystko w dobrej zabawie. Bearded Collie Bearded Collie są znane z bycia dość aktywnymi, inteligentnymi i szczęśliwymi! Ale często mogą być trochę zbyt mądrzy dla własnego dobra, a kiedy się nudzą, będą szukać kłopotów., często to złe zachowanie można ograniczyć za pomocą wielu ćwiczeń i stymulacji umysłowej, w końcu jest to rasa pracująca. W rzeczywistości Collie wyróżniają się posłuszeństwem, zwinnością i rajdem oraz idealnym rozwiązaniem dla właścicieli, aby nadążyć za aktywnym stylem życia swoich psów. 4. Bouvier des Flandres potężny i nieustraszony Bouvier jest prawdziwym sportowcem wśród psów. Pierwotnie były hodowane jako psy pasterskie i robocze w gospodarstwach rolnych., są duże i potężne, czasami ważą do 100 funtów, ale bez problemu potrafią ciągnąć tę wagę na swoich szybkich nogach. Codzienne ćwiczenia są absolutnie konieczne, aby utrzymać ten duży facet treści. pomimo swojej „twardej” postawy, są naprawdę łagodnymi i czułymi istotami w stosunku do swoich bliskich i świetnie radzą sobie z dziećmi, ale nieufnymi wobec obcych i innych psów., Eurasier są to unikalne rasy pochodzące z Niemiec, ale powoli zyskują na popularności. Eurasier jest opisywany jako ciekawy, spokojny, inteligentny i czuły. Chociaż rzadko są agresywne, są dość podejrzliwe wobec obcych i nowych psów – ale niektóre wczesne uspołecznienie może pomóc w ograniczeniu ich nieśmiałości. Eurasier ' S są zakochani w swoich właścicielach, a ich inteligencja ułatwia im szkolenie., Nie wspominając już o tym, że nie są zbyt aktywni, więc ich spokojna postawa czyni je doskonałym domowym zwierzakiem. Ten płaszcz potrzebuje jednak dodatkowej miłości, ponieważ Eurasier ' S są ciężkimi shedderami. 6. Wielkie Pireneje słowo „Wielki” w wielkich Pirenejach nie jest przesadą; nie tylko te psy są piękne, silne i majestatyczne, ale są również świetne fizycznie, stojąc ponad 30 cali i często przekraczając 100 funtów., Pireneje były kiedyś używane w górach do pilnowania owiec, więc często mogą być bardzo uparte i niezależne (jak to ma miejsce w ich naturze). Jednak są również znani ze spokojnego zachowania i oddania rodzinie, co może prowadzić do bycia bardzo opiekuńczym. 7. Leonberger Leonbergery to gigantyczne, głupie psy o różnych osobowościach i zawsze szukają kolejnego kłopotu., z taką wielkością i energią z pewnością mogą być garstką, a ich głupkowata postawa może sprawdzić Twoją cierpliwość w treningu. Dobrą wiadomością jest to, że nadrabiają to zabawnymi wybrykami i niekończącym się uczuciem do swojej rodziny. pomimo swoich komediowych skłonności Leonbergery są dość inteligentne, a przy dużej ilości treningu i ćwiczeń psy te mogą się wyróżniać w zawodach i stać się dobrze wyszkolonym towarzyszem rodziny., Malamute Alaskan Malamute jest silną rasą roboczą, często używaną do sanki, wędrówki i plecaki przez szorstki arktyczny teren. To definicja dużego puszystego psa. ze względu na skłonność do ciągnięcia, kopania, ganiania i rzucania – te psy są garstką w domu rodzinnym. Są bardzo niezależne i potrzeba lat treningu, aby przezwyciężyć ich upór. Biorąc to pod uwagę, ten pies nie jest zalecany dla właścicieli po raz pierwszy., z wielkim puchem jest świetne zrzucanie, w takim przypadku możesz potrzebować najlepszej szczotki do kontrolowania zrzucania. 9. Newfoundland „Newfies” to ponad 150 funtów miłości i gotowi być dużą częścią twojej rodziny. są niezwykle lojalni, spokojni i często są reklamowani jako „delikatny olbrzym”. W rzeczywistości jedynym wyzwaniem dla posiadania Nowej Fundlandii jest ich sam rozmiar, który również przyczynia się do niesamowitej ilości ślinotoku i rzucania., biorąc pod uwagę ich temperament i siłę, są to wszechstronnie uzdolnione psy pracujące, a nawet używane do misji ratunkowych, terapii człowieka lub do przewożenia sprzętu w trudnych terenach. 10. Owczarek staroangielski nie ma wątpliwości, że ten gruby Kudłaty płaszcz, i tak jak sama nazwa wskazuje, ten pies był używany do wypasu owiec z powrotem w dzień. mimo, że nadal jest rasą pracującą, psy te są dość zadowolone z prowadzenia bardziej komfortowego stylu życia., Są to czułe, entuzjastyczne i zaciekle inteligentne psy. Mieszaj to wszystko z pragnieniem zadowolenia swoich właścicieli, a masz psa, który jest gotowy, aby być twoim towarzyszem na całe życie. 11. Rough Collie podobnie jak można oczekiwać od Lassie, Rough Collie są lojalni, inteligentni i zawsze szukają potencjalnego zagrożenia. Są opiekuńcze, ale nie agresywne, co czyni z nich świetnego psa strażniczego., pomimo obowiązku strzeżenia, Rough collie są dość wrażliwe emocjonalnie i czasami nieśmiałe. Szybko przekonasz się, że są one dostrojone do twoich emocji i reagują zgodnie z tym, jak się czujesz, co czyni je szczególnie dobrymi psami terapeutycznymi. Nie trzeba dodawać, że Rough collie wygrywa nagrodę dla najbardziej przyjaznego rodzinie psa. 12. Samoyed Jeśli szukasz dużego, białego, puszystego psa, nie szukaj dalej., Samoyed ' s to sympatyczna, szczęśliwa i często „gadatliwa” rasa psów, która sprawi, że będziesz się uśmiechał. Są najszczęśliwsi, gdy są z rodziną, i nie trzeba być samemu. są również znane z dużej ilości energii i zawsze są gadatliwe z asortymentem szczekania, wycia i chrząkania. może to być problemem dla niektórych rodzin, ponieważ znudzony Samoyed stanie się hałaśliwy i destrukcyjny. Jeśli możesz pomieścić ich aktywny tryb życia i stałą potrzebę „rozmowy”, to znajdziesz się z sympatycznym towarzyszem., Mastif tybetański ważący do 175 funtów i stojący 30 cali wysokości, Mastif tybetański to bestia. Nic dziwnego, że mastify te były używane przez wieki do ochrony żywego inwentarza. wbrew pozorom bestia ta ma ogromne serce i potrafi być bardzo miła i milusińska wobec właścicieli. Są ciche, cierpliwe i chcą spędzać cały dzień z rodziną. zdobycie psa tak dużego wiąże się z kilkoma przeszkodami., Szkolenie i socjalizacja od najmłodszych lat jest absolutnie niezbędne. Chcesz, aby twój Mastif czuł się komfortowo wśród dzieci, innych zwierząt domowych i nieznajomych. Ale ta rasa jest znana jako bardzo uparta, a posłuszeństwo nie jest na szczycie ich priorytetów.

W przypadku niewielkich gospodarstw najlepiej rozpocząć swoją przygodę z hodowlą zwierząt małych lub polecanych i sprawdzonych gatunków, na początek od niewielkiej ich ilości. Owca kameruńska mimo swego egzotycznego, afrykańskiego pochodzenia świetnie się sprawdzi z uwagi na niewielkie kameruńska to przykład rasy owiec płodnych i bardzo wytrzymałych. Sprawdź, jak wygląda ich hodowla, na co należy zwracać szczególną uwagę oraz jakie jest ich kameruńska – charakterystykaOwca kameruńska należy do grupy owiec karłowatych. Ich pochodzenie to zachodnia część Afryki, głównie Kamerun, Senegal oraz Wybrzeże Kości Słoniowej, gdzie stanowią aż 60 do 95% pogłowia owiec. Ta niewysoka, niewiele wymagająca, bardzo płodna, jak i wytrzymała rasa owiec nie wymaga strzyżenia, jako że jest to gatunek owcy szerstnej, nieposiadającej samce – tryki ważą do 40 kg, natomiast samice dochodzą do wagi 30 kg. To rasa karłowata, więc jej wysokość w kłębie waha się pomiędzy 55 a 60 cm. Tułów jest niski, a żebra okrągłe – obwód klatki piersiowej wynosi 81 do 86 owiec kameruńskichSamce i samice mają umaszczenie w kolorze brązowym podpalanym lub czarnym, ale spotyka się także osobniki z plamami na sierści w kolorze białym. Samiec od samicy różni się tym, że posiada średniej długości, aczkolwiek długie rogi, oraz na klatce piersiowej większe owłosienie niż u samicy, zwane „grzywą”.Charakterystyczna wełna owiec kameruńskichOwce kameruńskie są gatunkiem owiec szerstnych, budowa wełny jest u nich charakterystyczna składająca się z rdzeniowych włosów (kempowych), grubości około 100 mikronów, nienadających się do przędzenia, o długości od 1 do 3 cm. Jest to owłosienie, które co jakiś czas wypada, pojawiają się też wśród nich delikatne, miękkie i cienkie włosy puchowe. Owce tej rasy nie wymagają pielęgnacji, nie strzyże się ich, natomiast o sierść potrafią zadbać samodzielnie, usuwając sezonową okrywę te nie mają wielkich wymagań, są też łatwe w utrzymaniu, należy zapewnić im siano, lizawkę, stały dostęp do wody oraz miejsce do ochrony przed deszczem. Nadają się do hodowli ekstensywnej, czyli z mniejszymi nakładami finansowymi oraz niewielką siłą roboczą. Wypasa się je często na nieużytkach, nie ma potrzeby kupowania im paszy wysokoenergetycznej. Przyrost mięsa oraz ilość mleka jest tu mniejsza niż w hodowlach intensywnych. Lubią, by czasem urozmaicić im karmę pod postacią gałęzi wierzby, dębu czy rozroduRozród zależy od pory suchej lub deszczowej, głównie od po prostu dostępności pokarmu. Dojrzewają dość szybko, pierwsze wykoty widzi się już u rocznych samic, czyli dojrzałość płciową osiągają po ukończeniu 7 miesięcy. Występuje u nich średnia plenność na poziomie 115 do 150% w przypadku jednego miotu. W polskim klimacie owce mogą dać trzy mioty w ciągu dwóch lat, jeśli mają cały czas dostęp do pokarmu. Ciąża trwa u nich 5 miesięcy. Jagnięta zazwyczaj rodzą się zdrowe i silne, u tej rasy owiec występuje niska śmiertelność jagniąt. Samce (tryczki) bez trudu znajdują samice w zdrowotna owiec szerstnychOwce szerstne są faktycznie mało wymagające, co nie znaczy, że nie należy im się podstawowa opieka zdrowotna, w której powinny się znaleźć:regularne kontrole racic;cykliczne kontrole zębów;konsultacje lekarza weterynarii w przypadku chorób;odrobaczanie owiec przeciwko tasiemcom oraz tylko hodowcę coś zaniepokoi w ich zachowaniu, warto skontaktować się z lekarzem jakim celu hoduje się owce szerstne?Owce szerstne dają smaczne mięso oraz gatunkowo dobre skóry, ich mięso jest smaczniejsze niż owiec wełnistych. Posiada inny skład kwasów tłuszczowych, jest w nim jednak niewyczuwalna woń tłuszczopotu. Zabiegiem wartym wykonania jest krzyżowanie ras mięsnych z kameruńskimi, co w przypadku potomstwa wiąże się z przekazywaniem cech szerstnych. Wciąż trwają badania nad wykorzystaniem kameruńskich owiec w krzyżowaniach międzyrasowych, gdzie na celu jest poprawa składu kwasów tłuszczowych w mięsie. Na chwilę obecną już wiadomo, że taka krzyżowka powoduje, że ich potomstwo jest bardziej odporne na pasożyty zewnętrzne oraz łatwiej adaptują się do różnych warunków hodowlaneTrudno oszacować, jakie będzie zużycie wody pitnej, jako że zależy to od karmy, jaką się dokarmia. Niemniej owce muszą mieć stały dostęp czystej wody pitnej, tak jak i nieograniczony dostęp do lizawki, która trzeba dobierać typowo dla owiec i bez dodatku miedzi. W okresie wegetacji owce żywią się trawą, natomiast w zimie będzie potrzeba zakupu siana, ponieważ właśnie siano stanie się ich pokarmem. Jeśli owce przebywają na wypasie pastwiskowym, koniecznym będzie zagwarantowanie im dachu nad głową, tak by mogły schronić się przed deszczem. W tym przypadku wystarczy postawienie dla nich wytrzymałej i trwałej wiaty w suchym miejscu. Zdrowa owca posiada błyszczącą i zadbaną sierść, jest w stadzie, od którego się nie oddala, nie kuleje, a jej odchody są pod postacią małych bobków. Jeśli jest inaczej, skontaktuj się z lekarzem weterynarii. Natomiast w okresie ciąży oraz karmienia, jak i dużych mrozów pamiętaj, że potrzeba będzie dokarmianie owiec paszą treściwą w odpowiednich ilościach. Uważaj, by ściśle stosować się do należytych ilości, tak aby nie przekarmić zwierząt, ponieważ w przypadku przekarmienia zbożem, może dojść do zakwaszenia zdrowotności mięsa tego gatunku owiec niech świadczy fakt, że nie zapadają na choroby nowotworowe dzięki zawartości w ich organizmie kwasu oratowego, określanego jako witamina artykuły:

Psy pasterskie to grupa psów, do której możemy zaliczyć zarówno psy stróżujące jak i zaganiające. To co je łączy, to historia hodowli, zakładająca wykorzystanie w pracy przy stadach zwierząt np. owiec czy krów. Mówimy tu zarówno o historii powstania wielu ras, których pierwotnym przeznaczeniem miało być pilnowanie stada i/lub pomoc pasterzom w przemieszczaniu tych stad, ale też o aktualnym wykorzystaniu tych zwierząt, bo wiele osobników w dalszym ciągu właśnie w ten sposób współpracuje z człowiekiem. Tak jak w przypadku każdej innej grupy psów, taki i przy psach ras pasterskich bardzo istotne jest zapoznanie się z historią powstania konkretnej rasy zanim zdecydujemy się na przyjęcie jej reprezentanta pod nasz dach. Ale również w pracy behawiorysty czy trenera niezwykle istotna jest znajomość pierwotnych cech rasy, dzięki czemu jesteśmy w stanie dużo lepiej zrozumieć potrzeby danego psa i niejednokrotnie zidentyfikować przyczyny problemowych zachowań. I tu słowo „problemowe” jest warte szczególnego zastanowienia – często bowiem zachowanie, które my ludzie uznajemy za problematyczne u danego psa, jest właśnie sposobem na spełnienie jego naturalnych potrzeb wynikających z rasy. Nie zaspakajając tych potrzeb w odpowiedni, bezpieczny i kontrolowany przez człowieka sposób, pies może próbować sam realizować je poprzez zachowania, które my uznamy za problematyczne. Wrócimy do tego tematu w dalszej części artykułu. Charakter psa pasterskiego Psy stróżujące Psy stróżujące to grupa psów pasterskich, która w drodze selekcji hodowlanej pielęgnowane miała cechy z łańcucha łowieckiego takie jak namierzanie i obserwowanie. Dla przypomnienia cały łańcuch łowiecki składa się z następujących elementów: Namierzanie – obserwowanie – podkradanie – pogoń – chwycenie – zagryzienie – rozszarpanie – zjedzenie Stróże były (i są) potrzebne przede wszystkim do pilnowania stada (owiec, bydła, drobiu) – niepożądane jest gonienie zwierząt, a obrona przed dzikimi zwierzętami i ostrzeganie przed niebezpieczeństwem. Dlatego też reszta elementów łańcucha łowieckiego została w tych psach wygaszona. Typowe psy pasterskie to zazwyczaj psy bardzo duże i silne, pożądane jest, aby już sam ich wygląd odstraszał intruzów. Gdy zauważą obcego osobnika, psy te ostrzegają ludzi szczekaniem, jednocześnie często przeganiając obcego. Reprezentantami tej grupy są między innymi: owczarek podhalański, berneński pies pasterski, mastyf angielski, owczarek kaukaski, Kuvasz, dogue de Bordeaux. To o czym warto pamiętać, gdy pracujemy z psem stróżującym to to, że wiele z nich może być nieufnych wobec nieznanych im osób. Mogą potrzebować czasu żeby przestać traktować obcą osobę jak intruza. Istotne też jest to, że niestety u większości tych psów oszczekiwanie i alarmowanie opiekuna jest podszyte strachem i niepokojem, a nie odwagą. Lękliwość przed zmianami w otoczeniu była w tych psach przez lata pielęgnowana, dlatego też u wielu psów ras stróżujących, które mieszkają w mieście, mogą pojawić się problemy z lękiem ze względu na ogrom nowych bodźców każdego dnia. Psy te mogą też budzić opiekuna w nocy szczekaniem, gdy tylko usłyszą hałas za oknem lub na klatce schodowej. Zadbanie o poczucie bezpieczeństwa u tych psów będzie tu kluczowe. Psy zaganiające Drugą grupą psów pasterskich są psy zaganiające. Psy te oprócz namierzania i obserwacji, wzmacniane miały również takie cechy jak podkradanie, pogoń i chwycenie. Ich zadaniem w pracy ze stadem było (i jest) przede wszystkim zaganianie stada (owiec, krów, drobiu) i pomoc w sprawnym przemieszczaniu go z miejsca na miejsce w ścisłej współpracy z pasterzem. To dlatego te psy są wyjątkowo czułe na swojego opiekuna i charakteryzują się ogromną chęcią współpracy. Typowymi rasami psów zaganiających są: border colie, owczarek szetlandzki, corgi – pembroke i welsh, cattle dog, biały owczarek szwajcarski czy owczarek niemiecki. W pracy z tymi psami, ale też w życiu codziennym z nimi można zauważyć, że psy tych ras są bardzo wrażliwe na ruch. Często również mają ogromną potrzebę pracy i dostawania zadań, a także potrzeby ruchu i problemy z wyciszeniem. Dlatego niezwykle ważne jest, aby zapewnić tym psom odpowiednie aktywności i spełnienie ich naturalnych potrzeb. Różnego rodzaju sporty, które w dużej mierze bazują na psich instynktach, mogą się nie raz okazać strzałem w dziesiątkę. Mamy przecież już nawet zawody z pasienia owiec, które idealnie mogą pasować do psa z tej grupy. Powyższa charakterystyka psów zaganiających oczywiście nie oznacza, że każdy pies z tej grupy będzie przejawiał takie zachowania, ale ogromne ważne jest, aby mieć świadomość ich pierwotnego wykorzystania i postarać się zapewnić psu to czego potrzebuje oraz dokładnie przemyśleć, czy dana rasa jest odpowiednia dla naszego trybu życia. W pracy z klientem, który zgłasza się do behawiorysty z problemem, który zauważa u swojego psa, możemy też często pomóc w jego rozwiązaniu posiłkując się wiedzą o historii użytkowości danej rasy – znaleźć przyczynę zachowań określonych jako problematyczne i stworzyć odpowiedni plan treningowy. Jak wygląda pies pasterski? Pies pasterski będzie różnił się wyglądem w zależności od tego czy jest psem stróżującym czy zaganiającym. Psy stróżujące, tak jak już wspomniałam wcześniej, to często psy masywne, duże i silne. Nie potrzebna była u nich szybkość czy zwinność, pożądana była szybka reakcja w postaci wokalizacji oraz imponujący wygląd mający za zadanie przestraszenie obcego. Często psy te mają gęstą grubą sierść, która chroni je przed złą pogodą. Natomiast psy zaganiające stada musiały być szybkie i zwinne, z łatwością wykonujące zwroty i zmiany kierunków według poleceń pasterza. Wśród tych psów w wyglądzie możemy dostrzec dużo różnic – mamy psy mniejsze i większe, ale mamy sporo cech wspólnych. Typowy owczarek pasterski ma gibkie, zwrotne ciało, a jego pysk jest dosyć „ostrej budowy” dzięki czemu psy te były często w stanie przesuwać zwierzęta nie tylko swoim ruchem, ale i mocnym spojrzeniem. Ile żyją psy pasterskie? Długość życia tych psów jest bardzo różna głównie dlatego, że mamy bardzo dużo ras w obrębie tej grupy, a wśród nich zarówno linie użytkowe jaki i eksterierowe (bardziej ukierunkowane na wygląd). Selekcja psów pod kątem wyglądu często niosła za sobą różnego rodzaju choroby genetyczne, które siłą rzeczy skracały długość życia tych psów. Kolejnym aspektem jest to, że mamy zarówno rasy psów dużych jak np. owczarki niemieckie i rasy psów małych, np. welsh corgi. Większe psy na ogół żyją krócej, ale tu też nie jest to zawsze reguła. W związku z powyższym ciężko jest jednoznacznie odpowiedzieć na pytanie o długość życia psów pasterskich. Jak szkolić psa pasterskiego? Szkolenie psa pasterskiego powinno być zdecydowanie oparte na jego naturalnych popędach. Osobniki mogą różnić się między sobą, ale bardzo często możemy zauważyć wiele podobieństw. I tak psy zaganiające często odnajdują dużo radości w bliskiej współpracy z człowiekiem, chętnie się uczą i są bardzo często najszerszą grupą psów trenujących sporty takie jak obedience, agility czy wspomniane wcześniej pasienie. Wiele przyjemności sprawia im szarpanie się z opiekunem zabawkami, które z powodzeniem mogą być wykorzystywane jako nagroda w treningu. W pracy behawioralnej z psami pasterskimi często możemy zauważyć pewne podobieństwo w tym, jak psy danej rasy radzą sobie z trudnymi dla nich sytuacjami. U psów zaganiających często potrafi to być gonitwa za poruszającym się obiektem np. hulajnogą czy biegającym dzieckiem lub zaganianie grupy ludzi. Warto znaleźć dla nich taki sposób, który możemy zaproponować im jako alternatywa do np. gonienia i podgryzania rowerzysty. Często z powodzeniem możemy np. zaproponować psu właśnie pogoń za szarpakiem i wspólną zabawę nim. W przypadku psów stróżujących bardzo ważny jest wspólny trening i nauczenie psa akceptacji nowych osób. W ich przypadku dosyć często pojawić się może problem z wpuszczeniem jakiejkolwiek osoby do ogrodu czy mieszkania, bo będzie traktował wszystkich jak intruzów. Poprzez odpowiedni trening (między innymi dobrze wypracowane odwołanie) i odpowiednią komunikację z psem, jesteśmy w stanie pokazać mu, kiedy nie jest potrzebna nam ochrona, a odwiedzający nie jest zagrożeniem – możemy dać psu znać, że niepotrzebnie się niepokoi i że my mamy sytuację pod kontrolą. Powyższe opisy psów pasterskich to jedynie wielki skrót dotyczący ich pierwotnej użytkowości. W przypadku każdej poszczególnej rasy warto się zagłębić w jej szczegółową historię, ale dobrze też jest znać ogólne wspólne cechy psów z danej grupy. Często bowiem mamy do czynienia z mixami ras, kundelkami, które w swoich genach mają po trochu z różnych grup i wtedy znajomość cech charakterystycznych każdej grupy może być bardzo pomocna w próbach zrozumienia naturalnych potrzeb danego psa oraz jego zachowań. Musimy pamiętać o historii doświadczeń danego osobnika, ale również o historii jego rasy, gdyż wiele cech jest przekazywanych z pokolenia na pokolenie oraz wzmacnianych w wyniku selekcji w hodowlach. To nasza odpowiedzialność, aby zapewnić psom odpowiednie warunki oraz zajęcia, dzięki którym nie będą musiały szukać ich na własną łapę, tym samym tworząc sytuacje problemowe zarówno dla opiekunów jak i często dla samych psów. Podziel się

Najładniejsze psy – owczarek niemiecki Kwintesencją psiego piękna jest cieszący się niesłabnącą od dziesięcioleci wśród Polaków sympatią jest owczarek niemiecki. Nie bez powodu uchodzi on za najładniejszego psa świata. Na pewno nie jest psem dla każdego. Popularność zyskał dzięki swojej wszechstronności i eleganckiemu wyglądowi. Bynajmniej nie wywodzi się od wilka – o co jest często posądzany. Jednak przypomina go z racji wyglądu i niezwykłej sprawności. Owczarek niemiecki niegdyś strzegł domostw swoich opiekunów oraz pilnował stad owiec. Odznacza się harmonijną budową, płynnym sposobem poruszania się, piękną kufą. Do dziś owczarki te pełnią służbę w policji, straży granicznej, wojsku. Plusy rasy: bardzo wierny,inteligentny,podatny na szkolenie,doskonały stróż i obrońca,nadaje się do domu ze starszymi dziećmi. Minusy rasy: może mieć skłonność do włóczęgostwa,wymaga codziennego treningu,należy kupić go w sprawdzonej hodowli, gdyż rasa ta obciążona jest wieloma schorzeniami,zaniedbany wychowawczo może stać się psem niebezpiecznym. Najpiękniejsze rasy psów – dog niemiecki Dog niemiecki jest jedną z najpiękniejszych ras. To prawdziwy pełen majestatu olbrzym. Jego wzrost to minimum 80 cm w kłębie. Jest jednym z najładniejszych psów. Płaskorzeźba ze świątyni babilońskiej z około 2000 roku przedstawia trzymanego na smyczy psa zbliżonego wyglądem do doga. Dog niemiecki ma mocny kościec, wyrazistą głowę, majestatyczny, elegancki ruch oraz zrównoważoną psychikę. Na wystawach psich piękności oceniane są w trzech grupach ze względu na umaszczenie: żółte i pręgowane,czarne i arlekiny (białe w czarne, nierozlewające się plamy),błękitne. Plusy rasy: pies elegancki i reprezentacyjny,posiada łagodne usposobienie,ma wysoki próg pobudliwości,jest dobrym, niekonfliktowym towarzyszem rodzin z dziećmi. Minusy rasy: z powodu dużych rozmiarów nie nadaje się do małych mieszkań,żyje krótko,jest drogi w utrzymaniu,ma skłonność do dysplazji i skrętu żołądka. Nowofundland Za najpiękniejszego psa na świecie uchodzi również nowofundland. To pies duży, jego waga często przekracza 68 kg. Ma wydłużoną sylwetkę, szeroki grzbiet, masywną głowę. Najbardziej przykuwa uwagę piękna, gęsta szata tego łagodnego olbrzyma. Składa się w błyszczącego włosa okrywowego i obfitego podszerstka. Umaszczenie psa może być czarne, brązowe lub łaciate. Plusy rasy: łagodne, niekonfliktowe usposobienie,dobry stróż posesji,może mieszkać z rodziną z dziećmi. Minusy rasy: wysoki koszt utrzymania,ze względu na duże rozmiary nie nadaje się do mieszkania,może mieć skłonność do dysplazji i skrętu żołądka. Sznaucer olbrzym Sznaucer olbrzym jest dość dużym psem. Osiąga w kłębie około 70 cm. Jego sylwetka zamyka się w kwadracie. Pies ten ma długą i wąską głowę. Jego szata składa się z miękkiego podszerstka i twardego i grubego włosa okrywowego. Umaszczenie jest jednolicie czarne lub, znacznie rzadziej, tzw. pieprz i sól. Ten najładniejszy pies zwraca uwagę nie tylko pięknym wyglądem, ale i wspaniałym charakterem. Plusy rasy: niezwykłe opanowanie,łatwość szkolenia,bardzo przywiązany do opiekuna,dobre zdrowie,elegancki i bardzo reprezentacyjny wygląd. Minusy rasy: wymaga konsekwentnego szkolenia,należy go trymować,wymaga dużo ruchu i zajęcia. Border collie Za najładniejszego psa na świecie można uznać również border collie. Rasa ta uznawana jest powszechnie za najlepszego na świecie psa pasterskiego. Pierwsze wzmianki o tej sympatycznej rasie sięgają XI w. Obecnie jest to jedna z najpopularniejszych ras w Polsce. To pies średniej wielkości. Jego wysokość to około 55 cm w kłębie, a masa około 23 kg. Border ma prostokątną sylwetkę, mocną budowę. Jego ruchy są płynne. Ma biało-czarne lub czekoladowo-białe umaszczenie. Czasem zdarza się tricolor. Plusy rasy: wybitna inteligencja,łatwe w szkoleniu,bardzo zdrowe. Minusy rasy: rasa polecana jedynie dla osób, które są w stanie zapewnić psu codzienną pracę zgodną z przeznaczeniem,ma skłonność do ucieczek i pościgu za rowerzystami i samochodami,wymaga bardzo dużo ruchu,często nie potrafi się relaksować. Norwich terrier Prawdziwym, przypominającym pluszaka, według wielu najładniejszym psem na świecie jest niewielkich rozmiarów norwich terrier. Osiąga około 26 cm w kłębie. Ma krótkie, lecz silne i proste nogi. Jego wygląd jest zawadiacki i sugeruje bystry charakter. Włos norwich terriera jest twardy, druciany. Podszerstek gęsty. Ozdobą głowy pieska są wąsy, brwi i broda. Pulsy rasy: niekonfliktowy,pełen temperamentu,nadaje się do małego mieszkania,zdrowy,doskonały kompan starszych dzieci i nastolatków. Minusy rasy: może nie tolerować innych psów,lubi kopać w ogrodzie,wysoka cena szczenięcia. Piękny piesek – yorkshire terrier Yorki uchodzą za najpiękniejsze i najsłodsze psy z grupy terierów. Nic więc dziwnego, że były ulubieńcami monarchów i arystokracji. Początki rasy jasno wskazują na jej plebejskie pochodzenie. Były to niegdyś psy szkockich robotników, którzy wykorzystywali je do polowań na króliki. Te niewielkie psiaki tępiły gryzonie i pomagały strzec domostw. To, czym york zaskarbił sobie wielką sympatię i podziw, jest jego wspaniała szata. Włos pieska jest jedwabisty, prosty, bez podszycia, obfity i jak najdłuższy, wyraźnie oddzielony na oba boki. Plusy rasy: żywy, wesoły, skłonny do zabaw,towarzyski,polecany dla alergików,niezaczepny,czujny, może pełnić rolę stróża mieszkania,może mieszkać w małym mieszkaniu. Minusy rasy: jego szata wymaga starannej pielęgnacji,bywa hałaśliwy. Samoyed Piękny samojed pochodzi z Azji. Te ładne psy początkowo pilnowały stad i dobytku. Są wyjątkowo eleganckimi psami. Ich sylwetka zbliżona jest do kwadratu. Średni wzrost i muskularna sylwetka wskazują na wytrzymałość i dobre zdrowie zwierzęcia. Niezwykłej urody szata jest główną ozdobą psa tej rasy. Maść jest czysto biała, kremowa lub biała z biskwitem. Włos bujny, gruby, miękki i elastyczny. Plusy rasy: inteligencja,pies jest towarzyski i przyjacielski,mało wymagający,jeśli zapewni mu się odpowiednią dawkę ruchu, może mieszkać w mieszkaniu,zdrowy,nie szczeka. Minusy rasy: źle znosi samotność, dlatego nie nadaje się dla osób spędzających długie godziny poza domem,wyje,wysoka cena szczenięcia. Mops Mops nie jest psem urodziwym, jednak uchodzi, nie bez powodu, za jedną z najsłodszych ras psów. Ojczyzną mopsa są Chiny, gdzie występował już w starożytności. Na początku XVI wieku marynarze portugalscy i hiszpańscy przywieźli go do Europy, gdzie od razu podbił serca królów i możnowładców. Ciekawostką jest to, że w swojej ojczyźnie mopsa mogli posiadać tylko przedstawiciele rodów cesarskich, kradzież i hodowlę psa poza cesarskim dworem karano śmiercią. Podarowanie mopsa innej osobie uważane było za znak wielkiej przyjaźni i oddania. Do dziś posiadanie mopsa w Chinach jest wyznacznikiem statusu społecznego. Mops to pies nieduży – osiąga około 8 kilogramów. Ma dużą, masywną głowę, krótki, mocny tułów i podwójnie zakręcony wysoko na grzbiecie ogonek, a także błyszczącą, miękką, bardzo gęstą i krótką szatę. Występuje w kilku odmianach kolorystycznych: czarnej, płowej, beżowej. Plusy rasy: wyjątkowo wierny,niekłopotliwy,nie jest wybredny,bardzo przyjacielski, pozbawiony agresji,cierpliwy towarzysz starszych dzieci,nadaje się nawet do małego mieszkania,długowieczny,bardzo cichy,doskonały kompan dla ludzi starszych,dość zdrowy (szczenię należy nabyć w sprawdzonej hodowli). Minusy rasy: głośno chrapie,ma tendencję do nadwagi,nie nadaje się dla ludzi lubiących spędzać aktywnie czas na świeżym powietrzu,mocno gubi sierść,źle znosi upały. Wśród wielu ras na pewno każdy znajdzie tę, która skradnie jego serce. Nie zapominajmy również o tym, że i wśród popularnych kundelków mogą znaleźć się prawdziwe psie piękności. Niezależnie od urody każdy pies wymaga należytej opieki i zapewnienia odpowiednich warunków.

Najważniejsze parametry grzebieni groomerskich – na co zwrócić uwagęRozstaw pinów grzebieniaKonstrukcja grzebienia groomerskiego – grzebień z rączką czy bez?Grzebień zwykły czy antystatyczny?Obrotowe zęby w grzebieniach groomerskich – co one dają?Grzebienie groomerskie do tapirowania Grzebień groomerski, podobnie jak szczotka do czesania, jest podstawowym narzędziem do pielęgnacji zwierząt o półdługiej i długiej sierści. Regularne rozczesywanie szaty pomaga utrzymać ją w doskonałej kondycji. Dzięki temu zabiegowi pozbędziemy się martwego włosa, kołtunów oraz brudu, który znajduje się na sierści. Grzebienie groomerskie występują w różnych długościach, wielkościach igieł i bywają wykonane z różnych materiałów. Niektóre z grzebieni nadają się do wielu zadań, a inne z kolei przeznaczone są do konkretnych celów. Grzebienie przeciwpchelne wspomogą profilaktykę przeciwpasożytniczą pomagając usuwać insekty oraz ich jaja. Te do tapirowania czy puszenia pomogą nadać szacie zwierzaka piękny wygląd i odpowiednią strukturę. Są grzebienie z rączką lub bez, z obrotowymi lub stałymi pinami, grzebienie metalowe, antystatyczne i poprzeczne. Każdy grzebień może być używany zarówno przez profesjonalnego groomera jak i do domowej pielęgnacji zwierząt. Najważniejsze parametry grzebieni groomerskich – na co zwrócić uwagę Najistotniejszymi parametrami w przypadku grzebienia do czesania sierści jest rozstaw pinów, ich długość oraz długość samego narzędzia. Rozstaw pinów trzeba dopasować do grubości włosów – im cieńszy i bardziej prosty włos tym grzebień powinien być gęstszy. Trudno będzie dobrze rozczesać lejący, jedwabisty włos Shih-Tzu grzebieniem o pinach rozstawionych co 5 mm. Długość pinów powinna być dobrana pod gęstość sierści, która będziemy pielęgnować. Tu zasada jest taka, że im gęstsze, bardziej obfite futro tym dłuższe piny powinien posiadać grzebień groomerski. Chodzi o to, aby dotrzeć narzędziem jak najgłębiej (najbliżej skóry czworonoga), dzięki czemu możliwe będzie dokładne rozczesanie szaty. Grzebieniem ze zbyt krótkimi pinami rozczeszemy tylko wierzchnią warstwę okrywy włosowej nie docierając w głąb futra, co nie zapobiegnie powstawaniu filców. Co do zasady długość grzebienia należy dobierać pod wielkość zwierzęcia, chociaż oczywiście nie ma przeszkód aby dużego psa czesać małym grzebieniem. Trzeba się będzie po prostu więcej napracować w takim wypadku. Rozstaw pinów grzebienia Grzebienie z rączką oferują stały rozstaw pinów. Mogą być grzebienie gęste, średnie, rzadkie, grzebienie dwustronne (po jednej stronie gęsty, po drugiej rzadki oraz grzebienie podwójne (naprzemiennie ułożone długie i krótkie piny). W przypadku grzebieni bez rączki mamy do wyboru więcej opcji. Są grzebienie posiadające stały rozstaw pinów na całej swojej długości oraz są modele posiadające mieszany rozstaw. Najbardziej popularne są grzebienie mieszane w stosunku 50:50, co oznacza, że połowa pinów jest rozstawiona gęściej a połowa rzadziej. Są też modele mieszane w stosunku 80:20. Grzebienie bez rączki występują w różnych długościach, od kilku aż do nawet 30 cm. Te najdłuższe przeznaczone są najczęściej do pielęgnacji dużych pudli. Grzebienie z rączką są podobnej długości (zarówno jeśli chodzi o długość całkowitą, jak i długość części roboczej), wyjątkiem są grzebienie dla gryzoni lub grzebienie do pielęgnacji pyszczka. Takie grzebienie mają rączkę standardowej długości, ale część robocza jest krótka. Bardzo gęste grzebienie groomerskie (z rączką i bez) opisywane są często jako grzebienie przeciwpchelne. Bardzo dobrze sprawdzają się przy usuwaniu z sierści insektów oraz ich jaj – dzięki gęsto ustawionym pinom łatwo usunąć niepożądanych gości z futra naszego pupila. Grzebienie takie nadają się również do pielęgnacji długich i cienkich włosów. Konstrukcja grzebienia groomerskiego – grzebień z rączką czy bez? Wybór grzebienia z rączką czy bez rączki zależy w dużej mierze od indywidualnych preferencji osoby, która będzie go używać. Niektórzy wolą grzebienie z rączką, ponieważ dają im one pewniejszy chwyt i praca nimi jest dla takich osób bardziej komfortowa. Z drugiej strony zwolennicy grzebieni bez rączki twierdzą, że to właśnie one zapewniają bardziej precyzyjną pracę – lepiej czują grzebień podczas czesania zwierzęcia. Decydując się na zakup grzebienia warto wziąć do ręki kilka modeli i sprawdzić osobiście, który lepiej będzie leżał w dłoni. Są dwa wyjątki – wśród grzebieni z rączką nie ma modeli o mieszanym rozstawie pinów. Ale można to osiągnąć mając po prostu dwa grzebienie z rączką – jeden gęsty i jeden średni. Drugą kwestią jest to, że tylko wśród grzebieni bez rączki znajdziemy modele, których długość jest większa niż około 10 centymetrów – a taką długość części roboczej mają zazwyczaj grzebienie z rączką. Jeśli potrzebujemy grzebienia o długości 19, 25 czy 30 cm to będą to tylko wersje bez rączki. Grzebień zwykły czy antystatyczny? Zarówno grzebienie z rączką jak i te bez rączki spotkać można w wersji z powłoką antystatyczną. Najczęściej takie grzebienie antystatyczne mają część roboczą w kolorze czarnym. Piny pokryte są teflonem lub stopem tytanu. Antystatyczna powłoka sprawia, że włos nie klei się do grzebienia podczas pielęgnacji i łatwiej jest ułożyć fryzurę. Takie grzebienie są nieco droższe niż wersje standardowe. Spotkać można też grzebienie węglowe (karbonowe), które charakteryzują się dobrymi właściwościami antystatycznymi. Są one też lekkie, chociaż waga grzebienie to sprawa indywidualna. Jedni wolą aby grzebień niejako sam czesał włos dzięki swojej wadze, wtedy wystarczy go tylko prowadzić dłonią. Inni zaś wolą, aby grzebień był jak najlżejszy. Wówczas trzeba jednak przyłożyć nieco siły do pielęgnacji. Obrotowe zęby w grzebieniach groomerskich – co one dają? Grzebienie groomerskie z obrotowymi pinami przeznaczone są do rozczesywania skołtunionej sierści. Obrotowe zęby w grzebieniu zapobiegają ciągnięciu włosów w przypadku natrafienia na kołtun. Używanie takiego grzebienia nie zawsze przynosi jednak zadowalające rezultaty. Co prawda sprawdzi się w przypadku luźnych kołtunów, ale do rozczesania bardziej zbitych, zaciągniętych supełków lepsze będą grzebienie tradycyjne, używane wraz z preparatami rozkołtuniającymi. Wśród grzebieni z obrotowymi zębami znajdziemy także grzebienie poprzeczne, grabki, zwane też zgrzebłami. Dostępne są modele z pinami o różnej długości, z krótszą lub dłuższą częścią roboczą. Niektóre posiadają piny ułożone w dwóch a nawet trzech rzędach. Są takie z pinami stałymi, obrotowymi oraz sprężynującymi. Bardzo dobrze sprawdzają się do rozczesywania gęstej, bardzo obfitej, długiej sierści. W przypadku modeli z chowanymi pinami jest mniejsza szansa na zadrapanie skóry zwierzęcia (piny grzebienia chowają się przy mocnym nacisku). Grzebienie groomerskie do tapirowania Grzebienie takie przeznaczone są do tapirowania, stylizacji, czesania i unoszenia włosa (na przykład do grzywek, koków u Shih-Tzu czy Maltańczyków). Przednia, tradycyjna część grzebienia służy do rozczesania włosa, a znajdujące się na drugim końcu plastikowe bądź metalowe szpikulce umożliwią natapirowanie włosa i uzyskanie pożądanego efektu objętości. Takimi grzebieniami łatwo także rozdzielać poszczególne pasemka włosów i robić przedziałki. Na rynku dostępne są różne modele grzebieni, które sprawdzają się w przypadku sprecyzowanych potrzeb, dostosowanych do długości włosa, a także różnej budowie. Jeśli posiadają państwo jakieś pytania dotyczące konkretnych modeli lub potrzebują pomocy w wyborze odpowiedniego prosimy skonsultować się z naszymi sprzedawcami, którzy z przyjemnością Państwu doradzą!

Аմис էጭислըк	Э βኟπυ եσօնо
Υጭиβሪሷիցеհ азвሳх ωвсикудид	ፃаլацሧሆаቭጌ βозв оհεд
Օծеք գалоπኻ наφ	ቇ հикер апсօшራцևкሿ
Шխլ ጰыжящушጮск щоξеξըд	ጃ յаφο
ዠ χωքևኆэ и	Κ юշተл